Các vần đề về tuyến tiền liệt

Tuyến tiền liệt nở lớn

Tuyến tiền liệt là một cơ quan có hình trái mận, bình thường đường kính độ 5cm định vị ở đáy bàng quang. Tuyến tiền liệt thay đổi kích cỡ, và ở đàn ông lớn tuổi, một tuyến nở lớn rất nhiều, có khi bằng trái bóng chày, nhưng ngược lại ở thanh thiếu niên, tuyến này chỉ còn nhỏ, đường kính chừng hơn 2,5cm. Niệu đạo đi qua trung tâm tuyến tiền liệt và túi tinh được định vị vừa đúng trên nó. Trong phạm vi tuyến tiền liệt, tinh trùng từ tinh hoàn phối hợp với chất dịch của tuyến tiền liệt đi vào niệu đạo, tạo ra tinh dịch, tinh trùng chứa trong chất dịch để được phóng ra.

Tuyến tiền liệt nở lớn (cũng được biết như chứng phì đại tuyến tiền liệt lành tính) là một khối u tự nhiên của các mô tuyến tiền liệt xảy ra ở hầu hết đàn ông lớn tuổi. Nguyên nhân có thể do sự thay đổi tự nhiên của việc cân bằng nội tiết tố trong cơ thể bắt đầu ở khoảng tuổi 30, làm cho tuyến tiền liệt bắt đầu lớn ra dần, và khi quá lớn cần phải phẫu thuật.

Tuyến tiền liệt nở lớn không phải là một vấn đề nghiêm trọng, như­ng trong một số trường hợp có thể phát sinh bệnh. Tuyến tiền liệt nở lớn có thể ép lên niệu đạo và làm cho khó đi tiểu. Việc tích n­ước tiểu có thể làm bàng quang nới rộng vĩnh viễn, cơ mất khả năng co thắt, và dễ phát sinh các viêm nhiễm đường tiểu, đôi khi còn gây tình trạng bí tiểu. Bàng quang đầy gây cảm giác bị sức ép và khó chịu nhưng họ thường không hiểu vì sao. Sức ép của nước tiểu chuyển động ngược lại làm đầy tràn bàng quang, qua thời gian, làm hại niệu quản (ống đem nước tiểu từ thận xuống bàng quang) và làm hại cả thận. Mặc dù các biến chứng nghiêm trọng của sự phì đại tuyến tiền liệt, như làm hại thận hoặc suy thận thì hiếm thấy, các biến chứng có thể phát triển âm thầm không có các triệu chứng đáng kể khác hơn là việc khó tiểu. Mọi tình trạng khó tiểu đều cần bác sĩ kiểm tra.

Các triệu chứng chính của phì đại tuyến tiền liệt là, thường xuyên buồn tiểu nhưng lại khó tiểu, nhất là vào ban đêm. Bí tiểu cấp tính là triệu chứng ít phổ biến hơn nhưng nếu bị là phải điều trị cấp kỳ bằng cách thông bàng quang. Ðàn ông có tiền sử bệnh tiểu khó có thể phát sinh bí tiểu cấp tính mà không có nguyên nhân rõ ràng, hoặc có thể do một vài thức ăn hoặc thuốc kích thích nào đó gây ra viêm nhiễm các mô ở vùng tuyến tiền liệt. Rượu, thức ăn nhiều gia vị, dị ứng và một loại thuốc nào đó có thể làm các mô tuyến tiền liệt sưng lên làm cho không thể tiểu tiện được và bí tiểu phát sinh. Bác sĩ có thể nhận ra tình trạng tuyến tiền liệt nở lớn lúc khám trực tràng. Tuy nhiên, tuyến tiến liệt nở lớn nhưng không gây ra các triệu chứng có khi không cần điều trị, nhưng tuyến tiền liệt nhỏ nhưng nếu gây ra triệu chứng và bệnh lý thì vẫn phải được điều trị.

Các triệu chứng tương tự như phì đại tuyến tiền liệt cũng có thể do dây thần kinh bị tổn thương gây nên (ví dụ, tổn thương vì bệnh tiểu đường hoặc tổn thương cột sống) ảnh hưởng đến việc thực hiện chức năng của bàng quang và niệu đạo. Bí tiểu tạm thời thường phát sinh sau phẫu thuật vùng khung chậu. Hệ tiết niệu phức tạp và liên quan nhiều hệ khác trong cơ thể, nên nếu đàn ông khó đi tiểu cần được bác sĩ kiểm tra để loại trừ các nguyên do có thể có của vấn đề khác trước khi xác định tuyến tiền liệt là nguyên nhân độc nhất.

Một khi tuyến tiền liệt nở lớn gây thành vấn đề, việc điều trị. là cần phẫu thuật cắt bỏ một phần để làm giảm sức ép trên niệu đạo vì hiện chưa có phương cách hữu hiệu nào ngoài việc phẫu thuật. Có loại thuốc kích thích giúp làm dịu cơ và có thể đi tiểu được nhưng chúng cũng chỉ có tính cách tạm thời. Việc phẫu thuật tình trạng tuyến tiền liệt nở lớn nếu khi bị viêm nhiễm nhiều bộ phận đường tiết niệu, bài niệu nghịch khiến bàng quang và thận bị ép, bí tiểu tái phát.

Việc phẫu thuật là cách phổ biến nhất để giảm chứng phì đại tuyến tiền liệt, được gọi là sự cắt đoạn tuyến tiền liệt qua niệu đạo, cần gây mê tổng quát hoặc gây mê cột sống. Trong thủ thuật cắt qua niệu đạo chỉ loại bỏ mô bên trong tuyến tiền liệt (tương tự như loại bỏ phần mềm bên trong trái cam). Ðây là thủ thuật mang lại kết quả khả quan, giải quyết việc khó tiểu tiện.

Các bước thực hiện bao gồm việc soi để khám bàng quang, tuyến tiền liệt và niệu đạo nong niệu đạo bằng que nong, phẫu thuật bằng ống soi cất đoạn, lấy sạch tất cả các mô cắt bỏ và làm đông máu.

Sau phẫu thuật cần nằm lại bệnh viện một thời gian ngắn. Họ có thể xuất viện sau khi lấy ống thông niệu đạo ra. Sau hai tới bốn tuần là có thể bình phục nhưng cần kiêng giao hợp, làm việc nặng trong vòng một tháng. Bác sĩ cho dùng kháng sinh chừng mươi ngày sau phẫu thuật để phòng ngừa nhiễm trùng. Một vài tuần đầu nên uống nhiều nước để rửa sạch bàng quang và đường tiểu. Tránh dùng rượu trong thời gian ba tuần.

Phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt mở (qua bụng hay vùng háng) đ­ược áp dụng khi tuyến tiền liệt lớn khác thường hoặc khi có các vấn đề bệnh lý khác. Phương pháp này cần thời gian bình phục lâu hơn nhưng kết quả thường tốt hơn thủ thuật cắt qua niệu đạo.

Ðàn ông bị các vấn đề về tuyến tiền liệt cần cân nhắc những lợi ích của việc phẫu thuật để tránh những nguy cơ về sức khỏe và việc thực hiện chức năng tình dục trong tương lai. Vì chỉ có phương cách ấy giúp tránh phải điều trị quá nhiều.

Mức nguy cơ tử vong trung bình bằng phẫu thuật cắt qua niệu đạo là 4/1000, như­ng do việc phẫu thuật thường được thực hiện ở ng­ười già, có thể có những vấn đề sức khỏe khác. Ngoài ra, cũng như những phẫu thuật khác, nó còn có những rủi ro khác nh­ư sự viêm nhiễm và chảy máu cũng như những ảnh hưởng do gây mê như hẹp niệu đạo do lỗ niệu đạo bị teo (6%); không kiềm chế được chứng tiết nước tiểu (l%); bất lực vĩnh viễn (không có khả năng cương) khoảng 5%, trong đó khoảng 2% bị phẫu thuật gây ra và 3% do yếu tố tâm lý; 40 đến 50% bị chứng xuất tinh nghịch hành (phóng tinh vào bàng quang thay vì ra lối dương vật), do tổn hại cơ trong tuyến tiền liệt cơ mà chính ra tự động đóng lại khi người đàn ông bắt đầu phóng tinh. Từ hậu quả đó cũng khiến người đàn ông mất khả năng sinh sản vì không đưa tinh trùng vào âm đạo được.

Nhiều người sợ rằng sau khi phẫu thuật tuyến tiền liệt sẽ làm cho họ bất lực. Thực ra ảnh hưởng này chỉ khoảng 2%, một tỉ lệ thấp so với các vấn đề khác như ung thư. Việc xuất tinh nghịch thường không ảnh hưởng gì khi quan hệ tình dục, mặc dù cảm xúc có thay đổi đôi chút.

Viêm tuyến tiền liệt

Có nhiều nguyên nhân gây viêm tuyến tiền liệt. Nhưng không như chứng phì đại tuyến tiền liệt thường ảnh hưởng đến người lớn tuổi, viêm tuyến tiền liệt thư­ờng thấy ở nam giới trong độ tuổi từ 18 đến 45.

Ðây là tình trạng nhất thời, có thể do việc sinh hoạt tình dục quá mức hoặc đột ngột ngưng không còn giao hợp gây ra, làm cho tuyến tiền liệt sưng và nhức ở một số người nhạy cảm, viêm tuyến tiền liệt cũng có thể bị khi uống rượu hoặc ăn thực phẩm có nhiều gia vị. Viêm tuyến tiền liệt cấp tính là tình trạng viêm xảy ra cùng với các chứng bệnh như sốt và thường do vi khuẩn hoặc các sinh vật khác gây ra. Viêm tuyến tiền liệt mãn tính là tình trạng viêm ở mức độ thấp, tiếp diễn qua thời gian dài. Nó có thể khó hoặc không chữa trị được. Thường chưa xác định được nguyên nhân.

Viêm tuyến tiền liệt là một tình trạng thông thường mà phần lớn nam giới có thể bị, tuy không phải là một vấn đề nghiêm trọng nhưng có thể gây nên nhiều bất tiện và khó chịu hoặc có thể ngăn trở khả năng sinh hoạt tình dục. Viêm tuyến tiền liệt mãn tính có thể làm tiêu hao sức khỏe tổng quát, năng lực. Viêm tuyến tiền liệt cấp tính có thể nguy hiểm nếu không chữa trị và để gây thành áp xe ở tuyến tiền liệt, khi áp xe bể sẽ gây nhiễm nặng vùng khung chậu.

Viêm tuyến tiền liệt còn có thể là một dấu hiệu của nhiều vấn đề khác, từ việc viêm nhiễm bình thường cho đến các bệnh lây qua đư­ờng tình dục.

Triệu chứng chủ yếu là đau nhức và sưng. Vì tuyến tiền liệt được định vị sâu trong khung chậu, đàn ông không cảm nhận trực tiếp được viêm nhiễm nhưng có thể cảm thấy bị ép ở niệu đạo, làm cho thường mót đi tiểu nhưng khi tiểu lại bị đau. Nói chung nó có thể làm đau và nhức ở vùng khung chậu hoặc vùng háng, lan tới dương vật, đau khi phóng tinh và mất hứng thú khi giao hợp. Lúc này, niệu đạo cũng có thể tiết dịch. Ðau lưng cũng là triệu chứng của tình trạng viêm này. Khi khám trực tràng, bác sĩ thấy tuyến này bị nóng, sưng, kết cấu tuyến mềm, có khi còn thấy lổn nhổn, người bệnh cảm thấy đau khi bác sĩ sờ vào cổ khi người bệnh còn bị sốt, nóng lạnh. Nếu còn bị viêm niệu đạo bàng quang hoặc thận, nước tiểu bị đục màu khác thường và có mùi hôi. Các triệu chứng của tình trạng viêm tuyến tiền liệt mãn tính có thể nhẹ hơn, nhưng niệu đạo vẫn có thể tiết dịch.

Muốn chẩn đoán phải căn cứ vào các xét nghiệm cấy nước tiểu, chất dịch tuyến tiền liệt và máu để tìm ra sinh vật gây viêm nhiễm. Nếu không thấy các sinh vật hay vi khuẩn, lúc ấy sự viêm nhiễm có thể do vi rút.

Việc điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Việc khám và điều trị viêm tuyến tiền liệt là điều hệ trọng, vì nếu bỏ qua không điều trị, nó có thể trở nên mãn tính, gây nhiều rắc rối trong tương lai.

Nếu viêm nhiễm vì sinh hoạt tình dục quá mức, nó sẽ hết sau một thời gian nghỉ ngơi không giao hợp. Viêm nhiễm do thiếu hoặc không thường sinh hoạt tình dục có thể làm cho tuyến tích dịch do cơ thể sản sinh lượng tinh dịch tự nhiên. Tình trạng tích dịch thư­ờng gây ra tình trạng xuất tinh vào ban đêm, đ­ược gọi là mộng tinh.

Nếu viêm là do dùng rượu hoặc do chế độ ăn uống, lúc ấy cần tránh sử dụng những chất này là có thể khỏi.

Còn nếu do sinh vật, điều trị bằng các loại kháng sinh sẽ có kết quả. Viêm tuyến tiền liệt mãn tính thường khó điều trị vì nguyên nhân viêm không biết. Có thể thử khuyên người bệnh năng sinh hoạt tình dục hoặc tìm cách xuất tinh (thủ dâm) để làm sạch tuyến. Và nếu do bệnh lây qua đường tình dục, bác sĩ sẽ chỉ định dùng kháng sinh, và khi giao hợp phải mang bao cao su để tránh lây lan. Một số trường hợp (tuy hiếm) phải điều trị bằng phẫu thuật, thường là thủ thuật cắt qua niệu đạo (như phẫu thuật phì đại tuyến tiền liệt). Có điều, phẫu thuật không phải lúc nào cũng có thể cắt bỏ hết các mô viêm nhiễm, vì thế bệnh có thể tái phát sau đó. Hơn nữa, phẫu thuật này có thể làm cho ngư­ời bệnh mất khả năng kiềm giữ nước tiểu, có khi còn bị vô sinh. Viêm tuyến tiền liệt chắc chắn ảnh hưởng tới việc sinh hoạt tình dục của nam giới vì nó gây đau khi xuất tinh, đau hoặc khó chịu vùng xương chậu làm mất hứng thú khi quan hệ tình dục. Có điều, tất cả những viêm nhiễm này đều nhất thời, có thể chữa khỏi được.

Ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh rất hiếm ở thiếu niên và đàn ông trẻ, nhưng lại rất thường xảy ra ở người lớn tuổi. Các cuộc mổ, khám tử thi đàn ông chết vì nhiều nguyên nhân khác nhau cho thấy khoảng 30% đàn ông trên 50 tuổi có một số tế bào ung thư tuyến tiền liệt. Ðàn ông càng lớn tuổi khả năng bị ung thư tuyến tiền liệt càng cao hơn, nhất là tuổi ngoài 80, tỉ lệ có thể lên đến 67 hay 80%. Trong hầu hết các trường hợp các khối u ung thư còn nhỏ và phát triển chậm, chỉ chiếm một khoảng nhỏ trong tuyến tiền liệt. Chúng không gây ra vấn đề về sức khỏe, cũng chẳng thấy triệu chứng gì, vì vậy thường không được chẩn đoán hoặc điều trị. Tuy nhiên, cũng có đến 1% trường hợp, ung thư phát triển mạnh và lan rộng, làm cho bệnh trầm trọng và có nguy cơ gây tử vong, chiếm khoảng 10% trường hợp chết vì ung thư các loại nơi nam giới.

Có nhiều loại ung thư tuyến liệt khác nhau mà một số lại hầu như không gây ra vấn đề cho đến khi đã tiến triển khá xa, khiến người bệnh khi biết mình có bệnh trên 45 tuổi nên đi khám tuyến tiền liệt hàng năm để phát hiện ung thư sớm.

Người ta chưa biết nguyên nhân gây ra ung thư tuyến tiền liệt, nhưng dường như có nhiều yếu tố khác nhau có thể làm tăng cơ hội mắc bệnh, như do các yếu tố di truyền; sự mất cân bằng nội tiết tố, nhất là testosterore; do thức ăn cao chất béo; làm việc trong môi trường hóa chất (sản xuất bình ac-quy, hay làm việc trong các ngành vải sợi, cao su và kỹ nghệ phân bón); do vài loại vi rút nào đó.

Vì ung thư tuyến tiền liệt có thể gây tử vong, nó được đánh giá là bệnh nghiêm trọng. Có điều nhiều người chết mà không biết mình chết vì bệnh này.

Như trên đã nói, ung thư tuyến tiền liệt ở các giai đoạn đầu thường không có triệu chứng gì, trừ khi bệnh đã di căn, gây đau ở những phần này của cơ thể. Ða số được phát hiện qua việc khám tuyến tiền liệt hoặc trong khi giải phẫu chứng phì đại tuyến tiền liệt.

Việc điều trị tùy thuộc vào các nhân tố như ung thư phát triển và lan tỏa ra sao, tuổi sức khỏe và thời gian sống, ung thư­ có đang gây các triệu chứng cần điều trị không, và xem coi liệu có điều trị khỏi không, vì nếu họ đã quá nhiều tuổi hoặc có các vấn đề khác về sức khỏe, việc điều trị triệt để chưa hẳn đã có lợi.

Nếu quyết định điều trị, người bệnh sẽ được phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt. Thủ thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt là một phẫu thuật khác với thủ thuật cắt qua niệu đạo dùng trong phẫu thuật phì đại tuyến tiền liệt và tác dụng phụ cũng khác. Sau khi cắt bỏ hết tuyến tiền liệt, niệu đạo được nối với đáy bàng quang, chỗ của tuyến tiền liệt. Vì trong thủ thuật này, điều cần thiết là loại bỏ tất cả mô trong vùng, một vài dây thần kinh quan trọng và cơ nào đó có thể bị mất, nên có thể làm cho đàn ông bất lực vĩnh viễn. Ngày nay người ta có thể cắt bỏ tận căn tuyến như­ng vẫn giữ lại các dây thần kinh cần cho sự cương cứng ước khoảng 50% đàn ông duy trì được khả năng này sau phẫu thuật. Những nhà phê phán phư­ơng pháp này cho rằng việc không cắt bỏ dây thần kinh có thể làm giảm cơ may lành bệnh. Xạ trị sau phẫu thuật thường được dùng để kháng lại việc ung thư lan rộng.

Cũng có vài dạng ung thư tuyến tiền liệt là do nội tiết tố testosterone mà người ta nhận thấy rằng việc loại bỏ nội tiết tố nam khỏi cơ thể thư­ờng là làm cho bệnh mau hết. Nội tiết tố testosterone này được các tinh hoàn tạo ra và những phư­ơng pháp để loại nó khỏi cơ thể đ­ược gọi là sự thiến phẫu thuật và thiến hóa học. Thiến phẫu thuật là một phương pháp trong đó các tinh hoàn bị lấy ra khỏi bìu. Ðàn ông trở nên vô sinh sau phương pháp này và có thể cũng bị bất lực vĩnh viễn. Sự sản sinh nội tiết tố testosterone trong cơ thể đàn ông, cũng có thể bị giảm hoặc loại bỏ sau khi thiến hóa học bằng cách cung cấp liều estrogen liên tục sẽ ngăn chặn cơ thể đàn ông sản sinh nội tiết tố testosterone.

Cả hai phương pháp thiến này gây ra tình trạng nữ hóa, nghĩa là làm cho đàn ông có tính chất nữ hơn, như việc phát triển vú (chứng phái nam có vú nữ), làn da của họ mịn hơn. Ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn cuối không thích ứng với liệu pháp nội tiết tố vừa mô tả, đôi khi được điều trị bằng những loại thuốc khác Những loại thuốc chống ung thư này hầu hết còn đang thử nghiệm, nhưng nhiều loại thuốc đã được phát hiện có thể giúp ích và kéo dài sự sống ở một số trường hợp.

Ung thư tuyến tiền liệt không gây rắc rối cho đa số đàn ông mắc bệnh, thật ra bệnh thường không gây ra triệu chứng gì và hầu như không được điều trị. Tuy nhiên, nếu họ đã phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt (thủ thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt triệt căn), họ có thể trở thành bất lực vĩnh viễn. Nếu họ đã thiến phẫu thuật hoặc hóa học, họ còn mất đi sự ham muốn tình dục.

(Theo TTYDVN)